اگر بخواهیم همه قطعات و حسگرهای الکترونیکی اتومبیل رابه ایسیو وصل کنیم با حجم انبوهی از سیم ها و کابل ها مواجه میشویم که فرآیند تعمیر و نگهداری را بسیار دشوار می کند و این حجم از کابل نیز ممکن است گاها دچار اتصال و یا غیره شود . در نتیجه برای غلبه کردن به این مشکلات و مسائل مالتی پلکس خودرو وارد عمل می شود . عملکرد سیستم مالتی پلکس خودرو بدین صورت است که به جای استفاده از کابل های بسیار ، دستورات ECU به هر قطعه با یک کد اختصاصی فرستاده می شود . در واقع بوسیله یک زوج کابل و بصورت سری تمامی قسمتهای خودرو کابل کشی می شود و هر قطعه بر اساس شناسه یا کد اختصاصی ای که دارد فرامین لازم را دریافت و اجرا می کند .

مالتی پلکس چیست؟

مالتی پلکس در واقع به معنای چند جزئی بودن می باشد و  در خودرو به این معنی است که اجزای مختلف خودرو بصورت جدا از هم کار کرده و در نهایت به یکدیگر متصل می گردند. در حقیقت یک خودرو که از این سیستم بهره می برد، تمامی اجزای آن به طور مستقل کار خواهند کرد و در نهایت یک هدف مشترک را که همان روشن شدن و به حرکت در آمدن خودرو و فعال شدن امکانات رفاهی آن می باشد، دنبال می کنند.

استفاده از مالتی پلکس در خودرو باعث می شود که حجم سیم کشی و تعداد اتصالات بکار رفته در سیم کشی و برق خودرو به شدت کاهش یافته و از اینرو، عیب یابی و تعمیر خودرو بسیار ساده تر گردد. در گذشته برای خودروهایی که فاقد سییستم مالتی پلکس بودند، مجبور بودیم برای هر اتصال و هر دستگاهی که نیاز به برق داشته باشد و توسط راننده و یا سایر تجهیزات خودرو کنترل شود، یک سیم جداگانه به همراه یک اتصال جداگانه باز باتری و از دکمه کنترلر داشته باشیم. این بدان معنی بود که به عنوان مثال برای روشن کردن چراغ ها، نیاز به یک سیم جداگانه، استفاده از راهنما یک جفت سیم، استفاده از بوق، برف پاک کن و بقیه موارد نیز هر کدام یک جفت سیم می باشد. همین عامل سبب می شد که به تنهایی از قسمت داشبورد و زیر فرمان خودرو، صدها سیم گذر کند که باعث بوجود آمدن حجم عظیمی از سیم های متعدد می شد که متعاقبا، باعث پیچیده تر شدن عیب یابی و نگهداری خودرو نیز می گردید.

اما با ارائه سیستم مالتی پلکس در نسل جدید خودروها حجم سیم های متعدد در خودرو به شدت کاهش یافت. در این سیستم کلیه دستورات و فرامینی که راننده و یا دیگر تجهیزات خودرو صادر می کنند را به صورت کد شده، به واحد مرکزی الکترونیک یا BSI منتقل می کند. سپس BSI کد دریافت شده را خوانده و دستور دریافتی را به بخش مورد نظر ارسال می نماید. در حقیقت BSI وظیفه ارتباط میان اجزای الکترونیکی مختلف خودرو را داشته و دستورات از طریق آن اعمال می گردد. اگر بخواهیم مالتی پلکس را بسیار ساده تر تعریف کنیم، باید بگوییم که این سیستم به جای استفاده از چندین سیم متفاوت، تنها از یک سیم برای ارتباطات خود استفاده می کند و هر جزئی از خودرو به این رشته سیم متصل می گردد. بعنوان مثال، دستور روشن شدن چراغ ها با یک کد جداگانه و دستور استفاده از بوق نیز با یک کد جداگانه، از همان رشته سیم به BSI انتقال داده می شود. BSI کد دریافتی را خوانده و سپس دستور مورد نظر را به واحد الکترونیکی مربوطه، انتقال می دهد تا فرمان مورد نظر، اجرا گردد

برای تجسم طرز کار این سیستم، رویدادهایی را که هنگام روشن و خاموش کردن چراغهای بغل رخ می دهند، در نظر بگیرید. ابتدا وقتی راننده کلید چراغ را می زند سیگنال منحصر به فردی روی گذرگاه داده قرار می گیرد. این سیگنال را فقط گیرندهای خاصی تشخیص می دهند که جزئی از هر مجموعه چراغ هستند این گیرندها به نوبه خود بین سیم برق و چراغها اتصال برقرار می کنند. در هنگام خاموش کردن چراغها نیز عملیاتی به همین ترتیب انجام می شود ؛ با این تفاوت که این بار رمزی که وارد گذرگاه داده می شود متفاوت است و فقط گیرندهای مقتضی آن را به عنوان رمز خاموشی شناسایی می کنند..

مزایای استفاده از سیستم مالتی پلکس  چیست؟

سیستم مالتی پلکس دارای مزایای فراوانی بوده که اصلی ترین آن کاهش پیچیدگی و آسانتر شدن تعمیرات برق خودرو می باشد. همچنین این سیستم به دلیل هوشمندی خود، باعث می شود که فرایند عیب یابی خودرو بسیار ساده تر از قبل دنبال شود و در برخی از مدل های خودرو، این سیستم به عنوان یک عیب یاب مستقل نیز، عمل می نماید. برخی از مهمترین مزایای سیستم مالتی پلکس در خودروها عبارتند از:

• کاهش حجم سیم کشی خودرو
• کاهش میزان اتصالات
• آسانتر شدن بحث عیب یابی و نگهداری خودرو
• کاهش قیمت تمام شده
• قابلیت کاهش مصرف انرژی
• بهبود کیفیت عملکردی
• کاهش زمان طراحی و مونتاژ خودرو
• کاهش هزینه تعمیر و نگهداری

استاندارد های مختلف برای سیستم مالتی پلکس

كشورهای مختلف استانداردهای خاص و نام‌های خاصی را برای كاربرد این سیستم بكار می‌برند كه از جمله معروف‌ترین آنها عبارتند از:

استاندارد Can : ساخت آلمان كه در خودروهای بنز، ب.ام.و، فیات و ولو بكار می‌رود.

استاندارد Van : ساخت كشور فرانسه و روی محصولات رنو و پژو این كشور مورد استفاده است.

استاندارد j1850 : ساخت كشور آمریكا می‌باشد كه بر روی محصولات تولید كرایسلرفورد و جی ام مورد استفاده می‌باشد.

استاندارد proprietary : تولید كشور ژاپن است كه بر روی محصولات این كشور مورد استفاده می‌باشد.

استاندارد Absus : محصول آلمان و مورد استفاده بر روی محصولات گروه فولكس واگن.

در میان استانداردهای بالا Can از موفق‌ترین آنها به‌حساب می‌آید و بیشتر خودرو سازان از این استاندارد بر روی محصولاتشان استفاده می‌كنند.

بیشتر بدانید : آشنایی با نرم افزار نگار آموز

انواع هندسه شبکه مالتی پلکس :

انواع هندسه شبکه‌های اطلاعاتی مولتی‌پلکس به شرح زیر است :

1- شبکه Star : پیکربندی ستاره که در آن تمامیECU ها به طور جداگانه به یکECU مرکزی متصل می‌شوند.

2- شبکه Bus : در این شبکه تمامیECU ها به طور جداگانه پس از اتصال به دو خط گذرگاه داده‌ها به یکدیگر متصل شوند.

3- شبکه Tree : این شبکه مجموعه‌ای از شبکه‌هایStar وBus می‌باشد.

4- شبکه Ring : در این شبکه هرECU حد فاصل بین دوECU دیگر است.

5- شبکه Lattice : در این شبکه ارتباط بینECU ها به صورت رندوم برقرار می‌شود.